کد مطلب:48422 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:4

گنجینه پرسمان » قرآن

با توجه به آية 20 سورة لقمان، منظور از نعمت ظاهر و باطن چيست؟

آية شريف بالا ميفرمايد: أَلَمْ تَرَوْاْ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَـَوَ َتِ وَ مَا فِي الاْ ?َرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُو ظَـَهِرَةً وَ بَاطِنَةً;(لقمان،20) آيا نديديد خداوند، آن چه را در آسمانها و زمين است مسخّر شما كرده، و نعمتهاي آشكار و پنهان خود را به طور فراوان بر شماارزاني داشته است؟

براي فهم نعمت ظاهري و باطني، نخست بايد ببينيم خطاب آيه متوجه چه كسي است؟ اگر مشركان، منظور و مخاطب، باشند، نعمت ظاهري، يعني نعمتهايي كه براي حواسّ انسان (گوش، چشم...) ظاهر باشند و صحّت و عافيت و روزيها از اين قبيلاند و نعمت باطني، يعني نعمتهايي كه از حسّ آنها غايب است، مانند شعور، اراده، عقل و...

و امّا اگر مخاطبان آيه، تمام مردم باشند، مراد از نعمت ظاهري، هر چيزي است كه براي حسّ، ظاهر باشد و همچنين ديني كه با آن، امور دنيا و آخرت مردم سامان مييابد، و نعمت باطني، آنهايي كه بيان شد و افزون بر آن، مقامات معنوي را نيز شامل ميشود.(تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ج 16، ص 229، جامعه مدرسين.)

البته تفاسير ديگري نيز گفته شده، از جمله اين كه نعمت ظاهر، نعمتي است كه براي هيچ كس، انكارپذير نيست و نعمت باطن، امورياند كه بدون دقّت، درك شدني نيستند برخي نعمت ظاهر را، اعضاي ظاهر و نعمت باطن را قلب، بر شمردهاند.

و بر اساس برخي روايات، نعمت آشكار، پيامبر و توحيد و نعمت پنهان ولايت اهلبيت: و دوستي آنها باين شده است.(تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 17، ص 65، دارالكتب الاسلامية.)

به تعبير سعدي شيرازي: چو عضوي به درد آورد روزگار ـ دگر عضوها را نماند قرار.

همة مبدأ و مقصد، برنامة مشخّصي دارند. اگر در اين مجموعه، انسان كه از اعضاي مهمّ آن است، وصله ناجور شود و از صراط حق و مستقيم خارج شود و به فساد روي آورد، خللي در برنامه كلّ هستي، ايجاد مينمايد.

كارهاي ناشايست انسان، ارتباط محكمي با همه عالم هستي دارد و اثر اين اختلال، به صورت عكس العمل به او باز ميگردد و در اين هنگام كه جامعة بشري، در روابط خود، گرفتار فساد اخلاق، قساوت قلب، بي مهريها، و... شده، طبيعت نيز دچار اختلال گرديده، زلزله، قحطي، خشكسالي و... رخ ميدهد!

تمام اينها، آيات الهياند كه به انسان هشدار ميدهند و او را آگاه نموده، به سوي پروردگار خود و صراط مستقيم و فطرت فرا ميخوانند تا خود را در مسير مستقيم كاروان هستي، با بقيّه، همآهنگ و هم صدا نمايد.

نكتة پاياني آن كه، اين زنگ خطرها اگر جامعهاي را به مسير هدايت بازگرداند كه چه خوب، و گرنه خداي متعال، قلب آنها را مهر زده، به گونهاي كه زندگي ملالآور خويش را سعادت و رفاه، تلقّي مينمايند و به گمان خويش به مبارزه با بلاهاي طبيعي ميروند، اما هيهات كه بتوانند بر آن غلبه كنند!(تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ج 8، صص 195ـ197، الميزان، ج 16، ص 195ـ196، جامعه مدرسين قم / تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 6، ص 266، دارالكتب الاسلامية.)